Μου πήρε κάποια ώρα να καταλάβω τι -και γιατί- συνέβαινε. Το συλλαλητήριο των βάζελων έχει τελειώσει από ώρα. Στην Αλεξάνδρας είχαν απομείνει τώρα μόνο γύρω στα ογδόντα άτομα, συν οι παρατεταγμένοι ματατζήδες. Ξαφνικά, τα 78 άτομα βρίσκονται να συγκρατούν έναν μαινόμενο τύπο, που προσπαθεί να χιμήξει στον ογδοηκοστό. «Ο ένας του είπε ‘τελειωσε, πάμε να φυγουμε’, και ο άλλος του είπε ‘είστε κότες ρε’ και του την έπεσε», εξηγεί ένας διπλανός μου.Ιδού λοιπόν. Αυτό υπήρξε το σοβαρότερο έκτροπο της προ επταημέρου ειρηνικής πορείας των πράσινων φιλάθλων. Και αυτή η ειρηνική κατάληξη, ίσως ήταν η κατάρα της πορείας. Η ιερή απελπισία του πλήθους δεν εκτονώθηκε ποτέ. Η έκρηξη, τελικά, αναβλήθηκε. Αρα, ο Ψυχρός Πόλεμος συνεχίζεται.
Οι αντίπαλοι πόλοι έχουν φανεί από καιρό. Στο ένα στρατόπεδο βρίσκεται η οικογένεια-σύμβολο του μεταπολιτευτικού οικονομικού θαύματος, με τράπεζες, καράβια, ΜΜΕ και ενεργειακούς πόρους υπό τον έλεγχό της. Από την άλλη, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι γέροι και παιδιά, άντρες και γυναίκες, απηυδισμένοι από τα διαλυμένα στομάχια και τις μάταιες φωνές μπροστά στην οθόνη, από αυτό το αίσθημα ανημποριάς και ξενέρας που έχουν συνδυάσει με τα απογεύματα Κυριακής. Και, ακόμα χειρότερα, είναι σαν όλη αυτή η τεράστια μάχη να λαμβάνει χώρα στο playstation του αποκαλούμενου και «Ανθρώπου των Αράβων». Του επιχειρηματία που υποτίθεται πως κουβαλάει το περισσότερο ζεστό ρευστό της πιάτσας, σε μια εποχή που τα ΑΤΜ έχουν στερέψει.
Σην πορεία, τελικά, κατέβηκαν γύρω στα 25.000 άτομα. Δηλαδή, το 1/3 της χωρητικότητας του ΟΑΚΑ. Αλλά και πάλι, πέντε φορές περισσότεροι από όσους πήγαν (την ίδια ώρα) στο τελευταίο εντός έδρας παιχνίδι της χρονιάς. Το κλισέ επιβάλλει πως «μια ομάδα δεν είναι τίποτα χωρίς τον κόσμο της». Ο φετινός Παναθηναϊκός, είναι ένα πείραμα πάνω σε αυτή την υπόθεση.
Την ίδια την ημέρα της πορείας, στην ατμόσφαιρα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ένιωθες δύο μόνο πράγματα: αφρικανική σκόνη και νευρικότητα. Ο πρόεδρος της ομάδας πήγε στο γήπεδο αφού ο αγώνας είχε ήδη αρχίσει, συνοδεία είκοσι προσωπικών φρουρών και αστυνομικής διμοιρίας. Γύρω στο μισό χιλιόμετρο από το γήπεδο, η ατμόσφαιρα ήταν ακόμα πιο τεταμένη. Ο κόσμος έφτανε από παντού. Λεωφορεία από Αγρίνιο, καράβια από Κρήτη, αεροπλάνα από Βρυξέλλες. Τελευταίο πράγμα πριν την πορεία: ανάκρουση του ύμνου της ομάδας. Στα μεγάφωνα δεν παίζει η κλασική, χαριτωμένη εκτέλεση του Γιάννη Βογιατζή, αλλά μια άλλη, κάπως πιο ψυχωμένη. Οι «χιλιάδες φίλοι» από κάτω ουρλιάζουν τους στίχους με όσα πνευμόνια έχουν. Καπνογόνα και μεγάλες πράσινες σημαίες. Οι της Περιφρούρησης έκοβαν φάτσες, με το μάτι άγρυπνο και τζόκεϊ καπελάκια στο κρανίο, να προλάβουν την προβοκάτσια.
Κατά πάσα πιθανότητα, η όλη εικόνα προκαλεί αποστροφή σε κάποιους. Είναι το εύλογο «εδώ ο κόσμος καίγεται και αυτοί ασχολούνται με την μπάλα». Αντί να κατέβουν στους δρόμους για το Ασφαλιστικό κλπ. Βλέποντας την συγκεκριμένη πορεία, η διαφορά φαίνονταν καθαρά. Οταν σου τρώνε τη μελλοντική σύνταξη, νιώθεις αδικία. Όταν όμως ο Ολυμπιακός βάζει το τεταρτο, με τους αμυντικούς σου να κοιτιούνται για τέταρτη φορά, ε τότε πονάει όλη σου η αξιοπρέπεια. Η σύγκριση δεν στέκει από πουθενά -και είναι συντριπτική για τα πολιτικά.
«Εσύ για παράδειγμα, έχεις πάει σε καμία πορεία πολιτική;» ρωτάω τον Άθω, 22 χρονών. «Ναι, στις περισσότερες πανεκπαιδευτικές και στα Πολυτεχνεία. Ε… είμαι συγγενής και του Μανώλη Γλέζου», με ταπώνει αυτός. Ο Άθως είναι και ένας εκ των συντονιστών του γκρουπ «Συλλαλητήριο 13/4 για τον Παναθηναϊκό μας», στο Facebook. Από εκεί ενημέρωσε κόσμο για αυτό, έστειλε μαζικά mail και μάζεψε γύρω στις 1.500 συμμετοχές. «Ετσι έγινε η δουλειά», λέει όταν τον ρωτάω ποιος -τελικά- υποκίνησε αυτή την πορεία. «Μετά την τεσσάρα από τον ΟΦΗ άρχισαμε να παίρνουμε ο ένας τον άλλον και να λέμε πως κάτι πρέπει να γίνει. Κλείστηκε μια λογική ώρα, κυκλοφόρησαν κάποια SMS, άρχισε να απλώνεται. Το είδαμε κι εμείς και κοιτάξαμε να το ανοίξουμε κι άλλο. Είναι το ίδιο ακριβώς που είχε γίνει πέρσι, στο συλλαλητήριο για τις πυρκαγιές».
Ωραία σύγκριση φυσικών καταστροφών! Μα υπήρχαν διαφορές ανάμεσα στα δύο. Αν στο συλλαλητήριο για τις φωτιές φορούσαν μαύρα, εδώ φοράνε μόνο πράσινα. Αν εκεί ήταν καλλιτέχνες και διανοούμενοι, εδώ είναι τελείως γηπεδικοί τύποι. Ανάμεσα στο κοινό σουλατσάρει ο μυθικός “Μητσάρας” (να μουρμουρίζει ακατάληπτα, ντυμένος με αφίσες της πορείας), ο Αδωνις του ΛΑΟΣ με μπλουζάκι του Παναθηναϊκού φορεμένο ανάποδα και σεβάσμιοι παλαίμαχοι να αναπολούν γύρους του θριάμβου μέσα στο Καραϊσκάκη. Τριγύρω, καροτσάκια πουλάνε "βρώμικα" ή βιβλία του τύπου “Εγώ, ο Τάκης Λουκανίδης”. Στην κεφαλή της πορείας, το λάβαρο έφερε φωτογραφία του προϊστορικού προέδρου της ομάδας, Γιώργου Καλαφάτη. Το βλέμμα του έμοιαζε να σε ακολουθεί παντού.
«Θα τον αναγκάσουμε να πουλήσει, δεν γλιτώνει» λέει δίπλα μου ο Στέφανος, διοικητικός υπάλληλος πανεπιστημίου. Λίγο πριν, μού περιέγραφε πως κατέβηκε με το αμάξι από Θεσσαλονίκη μόνο για την πορεία και θα ξαναγύρναγε αυθημερόν. Μου έλεγε ιστορίες πράσινης περηφάνιας, όπως όταν -14 χρονών παιδάκι ακόμα- ήταν παρών στο μυθικό 0-1 επί του Αγιαξ στο Αμστερνταμ -μα πλέον δεν έχει καμία διάθεση για γήπεδο. “Ορίστε”, του λέω, “μαζευτήκατε τόσος κόσμος, φωνάξατε τόσα βρωμόλογα, μα μοιάζει να μην γίνεται τίποτα. Μπορεί απλά να σας αγνοήσει”. «Εδώ χούντες πέσανε λόγω του κόσμου, αυτό δεν γίνεται;» μου απαντάει.
- Κι αν όντως δεν γίνεται;
- Δεν ξέρω. Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι. Παίρνω το δάνειό μου από την τράπεζά του και το πάω σε άλλη, προσέχω ποιας εταιρίας καύσιμα βάζω κλπ. Δεν είναι τόσο δύσκολο. Είμαστε πολλοί.
Κατά τη διάρκεια της πορείας, τα συνθήματα που ακούστηκαν σίγουρα δεν ήταν κόσμια. Μα είχαν ένα, μοναδικό αίτημα: το χαρακίρι του ηγετη. Δεν ακούστηκε ούτε ένα σύνθημα υπέρ του επίδοξου σφετεριστή του θρόνου. Δεν ακούστηκε ούτε καν ένα σχετικά με το «Λιμάνι», έτσι για το έθιμο. Όχι. Όλα έλεγαν το ίδιο πράγμα: «Πούλα».
«Δηλαδή, να φύγει αυτός, για να έρθει ένας εριστικός λεφτάς» λέω στον Θοδωρή, μέλος των οργανωμένων.
- Καμία σχέση. Το μόνο θέμα είναι να φύγει η ‘οικογένεια’.
- Και αν έρθει κάποιος που θέλει την ομάδα για τους ίδιους λόγους;
- Κοίτα, κανείς δεν ρώτησε τον κόσμο όταν οι ομάδες έγιναν ανώνυμες εταιρίες. Όποιος και να ‘ρθει μετά, ή οι αδερφοί ή η ΠΕΚ, κεφάλαιο είναι. Οι καπιταλιστές είναι που μπορούν να έχουν ομάδα.
Μάλιστα. Διαλεκτικός υλισμός. Είναι λοιπόν αυτή η νέα εκδοχή ταξικής σύγκρουσης; Είναι η πάλη των τάξεων ως φάρσα; Στις λαϊκές διεκδικήσεις του παρελθόντος, το αίτημα ήταν “Δώστε μας”. Εδώ, οι διαμαρτυρόμενοι φωνάζουν “Πούλα”. Μαζί με αυτό, στη μέση μπαίνει και το συναίσθημα. Οι παλαίμαχοι της ομάδας, συγκινητικοί και ανεξέλεγκτοι, φωνάζουν για την “ιδέα του Παναθηναϊκού”. Το συλλαλητήριο των βάζελων είναι απλά η αφορμή. Το ρήγμα αποκαλύπτεται και η ερώτηση που προκύπτει είναι επιτακτική: σε ποιον ανήκει τελικά μια ομάδα; Σε αυτόν που υποφέρει στις κερκίδες, ή σε αυτόν που φτιάχνει τις κερκίδες –και ένα πολυσινεμά από κάτω τους;
Η απάντηση μπορεί να φαίνεται εύκολη, αλλά δεν είναι. Η σύγκρουση είναι ακόμα στην αρχή και παίζεται με τελείως πρωτόγνωρους όρους. Περιλαμβάνει πολύ χρήμα και ακόμα περισσότερους εμπλεκόμενους. Συνδυάζει οικονομία, επικοινωνιακούς εκβιασμούς και πολιτική, σχέσεις εξουσίας και συναίσθημα. Οποιος και να είναι ο τελικός νικητής, ένα είναι σίγουρο: ο ηττημένος θα έχει ταπεινωθεί.
