(Αδημοσίευτο, Ιανουάριος 2008)
Πέμπτη μεσημέρι, ήλιος άλλα κρύο, κι εγώ βρίσκομαι στις αλάνες πίσω από το Υπουργείο Μεταφορών στο Χολαργό. Το Υπουργείο Μεταφορών είναι αυτά τα δύο τσαουσεσκικής αισθητικής μωβ μπετά, ακριβώς απέναντι από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ωραία γειτονιά. Φόραγα το κράνος μου και ένα φωσφοριζέ γιλέκο, περιμένοντας να εξεταστώ για το «μεγάλο» δίπλωμα μοτοσυκλέτας. Ήμουν αγχωμένος και ο δάσκαλός μου έκανε αστειάκια για να χαλαρώσω. Κάποια στιγμή, εμφανίστηκαν οι εξετάστριες. Δυο μεσήλικες κυρίες με καροτί μαλλί, χνουδωτά παλτά και ντοσιέ στο χέρι. «Ωχ, σε αυτές πέσαμε;» είπε σιγά ο δάσκαλός μου.
-Τι συμβαίνει;
Με κοίταξε προβληματισμένος και άρχισε να ψαχουλεύει τις τσέπες του. «Έχεις τίποτα λεφτά πάνω σου;».
Για την ακρίβεια, κάμποσα λεφτά. Επειδή, όπως θα μάθαινα πολύ σύντομα, οι δύο αυτές κυριούλες που θύμιζαν φιλολόγους σε επαρχιακό γυμνάσιο, είχαν ταρίφα. Εκατό ευρώ. Δηλαδή, από εκατό ευρώ η καθεμιά. Ακούγοντας το ποσό, δεν τόλμησα καν να βγάλω το πορτοφόλι μου για να κοιτάξω. Ήμουν τελειωμένος. «Μην αγχώνεσαι», μου είπε στο αυτί ο δάσκαλος. «Τα βάζω εγώ και μου τα δίνεις μετά».
Η ετοιμότητά του με ξάφνιασε, μα δεν έκατσα να το συζητήσω. Οσο περίμενα να έρθει η σειρά μου, οι υπόλοιποι υποψήφιοι άρχισαν να περνάνε από το μικροσκόπιο των δύο εξεταστριών. Ενας τύπος με μουσταρδί κράνος προσπαθούσε να εκτελέσει «οχτάρια» με τη μηχανή. Ήταν εμφανές πως η μηχανή είχε περισσότερο λόγο στην οδήγηση από αυτόν. Στο τελευταίο του οχτάρι, έκανε κάτι που έμοιαζε με εννιάρι. Η μια εξετάστρια δεν έδινε κανένα σημείο ζωής πίσω από τα μαύρα γυαλιά της. Η άλλη του είπε «εντάξει κύριε, περάστε στο επόμενο». Ο δάσκαλος του τύπου άρχισε να χειρονομεί για να τον σταματήσει.
Ο εκπαιδευτής μου δίπλα, γέλαγε με τη γκριμάτσα που είχα πάρει. «Αν ζητάνε 200 στη μηχανή, στο αμάξι πόσα είναι;» τον ρωτάω.
- 200 είναι κι εκεί. Στη νταλίκα μόνο είναι πιο ακριβό, μια τρακοσάρα.
- Καλά, τόση ώρα η τύπισσα εξέτασε έξι-εφτά οδηγούς. Έβγαλε εφτακόσια ευρώ σε ένα μισάωρο; Το μήνα δηλαδή πόσα βγάζει;
- Όχι ρε, μην το μετράς έτσι. Αυτοί έχουν ένα μισθό γύρω στα οχτακόσια ευρώ και κάνουν κυρίως γραφειοκρατικές δουλειές του υπουργείου. Για εξέταση βγαίνουν μια φορά το μήνα ο καθένας.
- Και είναι όλοι έτσι;
- Όχι. Πριν από κάποια χρόνια τα ‘παιρνε το 99% των εξεταστών, σήμερα μπαίνουν και κάτι νεαροί και το ποσοστό πάει να γίνει 60-40.
«Τους βλέπεις αυτούς;» είπε ο εκπαιδευτής δείχνοντας απέναντί μας. Ένα ακόμα ζευγάρι εξεταστών, ένας άντρας και μια γυναίκα, έμπαιναν στο χώρο. «Ο άντρας δεν τα παίρνει, ενώ η γυναίκα και τα παίρνει και σε γαμάει μέχρι να σου δώσει δίπλωμα... Θα γίνει πόλεμος».
Σύμφωνοι, δωροδοκίες υπάρχουν παντού. Μα οι τύποι του Υπουργείου Μεταφορών δεν είναι απλά διεφθαρμένοι. Αν για παράδειγμα κάνεις χειραψία με πεντακοσάευρο στην Πολεοδομία για ένα «πανωσήκωμα» στην πολυκατοικία σου, είσαι λαμόγιο και ο υπάλληλος ακόμα πιο λαμόγιο, μα δεν χάθηκε κι ο κόσμος. Όταν όμως κάποιος αποκτήσει την δυνατότητα να οδηγεί χωρίς να έχει τις κατάλληλες ικανότητες, τα πράγματα είναι ανεξέλεγκτα. Έχουν γραφτεί τόσες φορές οι αριθμοί: κάθε χρόνο στην Ελλάδα σκοτώνονται σε τροχαία δυο χιλιάδες άνθρωποι -και άλλοι τέσσερις χιλιάδες τραυματίζονται βαριά.
Αν έστω και ένα από αυτά τα τροχαία συμβαίνει επειδή κάποιος από τους εμπλεκόμενους οδηγούς είχε δίπλωμα χωρίς να πρέπει, το αδίκημα του υπαλληλίσκου μετατρέπεται από «δωροληψία» σε «ανθρωποκτονία από πρόθεση». Αν έχουν συμβεί πάνω από ένα τέτοια ατυχήματα, ο υπαλληλίσκος είναι δολοφόνος κατ’ εξακολούθησιν, οπότε βάλτε την ηλεκτρική καρέκλα στην πρίζα. Πιο λιανά: τα κοθώνια του υπουργείου εκμεταλλεύονται τη θεσούλα τους για να βγάλουν 100 ευρουλάκια παραπάνω και το αποτέλεσμα είναι φέρετρα.
Αργότερα την ίδια μέρα, πέρασα από τον εκπαιδευτή μου για του δώσω τα χρεωστούμενα. Η ατμόσφαιρα δεν ήταν ευχάριστη καθώς έσπρωχνα τέσσερα πενηντάευρα προς το μέρος του. «Καλά αυτοί που είναι καριόλες» του είπα. «Κι εσύ όμως που μπαίνεις στη μέση…».
«Προσπάθησε να καταλάβεις, ρε» είπε γέρνοντας πάνω από το γραφείο του. «Μπροστά σε αυτούς δεν σε παίρνει να είσαι ούτε απαιτητικός, ούτε αγενής, ούτε τίποτα. Είχαν βγει κάποτε δάσκαλοι που λέγανε «εγώ δεν πρόκειται να λαδώσω» και τελικά χρεωκόπησαν. Αν εμένα ο μαθητής μου δεν λαδώσει, θα κοπεί. Και αν κοπεί δυο, τρεις, τέσσερεις φορές, και αυτός θα ξεπαραδιαστεί, και εγώ θα βγάλω κακό όνομα και θα έχω πρόβλημα στη δουλειά μου.
- Εγώ, ο εξεταζόμενος, έχω δικαίωμα να μάθω τα ονόματα των εξεταστών μου;
- Φυσικά, πάνω στην καρτέλα σου είναι γραμμένα. Μα τι θα τους κάνεις; Θα καταγγείλεις πως η κα Τάδε μου πήρε 100 ευρώ; Αφού σε εμένα τα έδωσες τα λεφτά, πως ξέρεις που καταλήξανε;
- Θα σε φέρω για μάρτυρα.
- Για να με καταστρέψεις οικονομικά;
Όπως λέει, πρόσφατα είχε βγει ένα σχέδιο νόμου που όριζε πως όσοι είναι εξεταστές, οφείλουν να έχουν το αντίστοιχο δίπλωμα. «Εξετάζεις πχ για μηχανή; Να έχεις δίπλωμα μηχανής», εξηγεί. «Ε, για τρεις μέρες γέμισαν οι σχολές με εξεταστές που μας ζήταγαν να τους βγάλουμε τζάμπα και χωρίς μαθήματα το δίπλωμα –αφού και αυτοί που θα τους εξέταζαν, φίλοι και συνάδελφοί τους θα ήταν».
- Και την τέταρτη μέρα;
- Και την τέταρτη μέρα αποσύρθηκε το νομοσχέδιο.
- Όκεϋ…
- Θες να σου πω κι άλλα; Ένας εξεταστής παλιά, χρονομετρούσε και έλεγε ψεύτικο χρόνο. Δηλαδή, ακόμα κι αν είχες κάνει τη δοκιμασία σε 20 δευτερόλεπτα, αυτός σου έλεγε λιγότερο και σ’ έκοβε. Είχαμε ξεσηκωθεί ως σωματείο να μπει φωτεινός πίνακας που να δείχνει σε όλους τον χρόνο, και μας γράψανε στα τέτοια τους.
- Και τι θα μπορούσε να γίνει στην τελική;
- Αντί να μαζεύουνε κάθε καρυδιάς καρύδι και κάθε βύσμα για εξεταστή, να έχουν λίγους, καλοπληρωμένους και αυστηρά ελεγχόμενους. Υποτίθεται πως υπάρχει ένα σώμα υπεύθυνο για ξαφνικά ντου και ελέγχους, μα έχω να το δω μήνες.
Ξαφνικά, βαρέθηκα. Βαρέθηκα να ακούω για ελεγκτές που χρειάζονται ελεγκτές που χρειάζονται ελεγκτές. Βαρέθηκα να γκρινιάζω. Βαρέθηκα να μιλάω για λεφτά. Είπα στον εκπαιδευτή ένα «γειά» και βγήκα. Έξω είχε υγρασία και παγωμένο αεράκι. Συνήθως, αυτές οι στιγμές ηρωικής παραίτησης συνοδεύονται από πλήρη διαύγεια. Μετά από εκνευρισμούς, τα πράγματα φαίνονται πιο καθαρά. Και τότε, το παραδέχτηκα.
Παραδέχτηκα, δηλαδή, ότι η διακοσάρα ήταν που έτσουξε, όχι οι ηθικοί μου ενδοιασμοί. Θέλω να πω, φυσικά και ήξερα πως στο δίπλωμα θα χρειαστεί να λαδώσω. Μα αυτό που δεν ήξερα καθόλου, ήταν οι τιμές. Αλλιώς τα είχα υπολογίσει. Αν πχ μου είχαν πάρει πενήντα ευρώ, αντί να γράφω όλα αυτά, θα είχα σκεφτεί «μια χαρά, κάναμε τη δουλειά μας και δεν δώσαμε και πολλά». Διακόσια όμως, είναι πολλά γαμώτο.
Τα διακόσια ευρώ που συγκλόνισαν τον κόσμο.
Σημειώσεις από ένα έγκλημα.
Άσχετοι στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.
Λαϊκισμοί.
Νομοσχέδια.
Και μια αναπάντεχη ανατροπή.
Σημειώσεις από ένα έγκλημα.
Άσχετοι στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας.
Λαϊκισμοί.
Νομοσχέδια.
Και μια αναπάντεχη ανατροπή.
Πέμπτη μεσημέρι, ήλιος άλλα κρύο, κι εγώ βρίσκομαι στις αλάνες πίσω από το Υπουργείο Μεταφορών στο Χολαργό. Το Υπουργείο Μεταφορών είναι αυτά τα δύο τσαουσεσκικής αισθητικής μωβ μπετά, ακριβώς απέναντι από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ωραία γειτονιά. Φόραγα το κράνος μου και ένα φωσφοριζέ γιλέκο, περιμένοντας να εξεταστώ για το «μεγάλο» δίπλωμα μοτοσυκλέτας. Ήμουν αγχωμένος και ο δάσκαλός μου έκανε αστειάκια για να χαλαρώσω. Κάποια στιγμή, εμφανίστηκαν οι εξετάστριες. Δυο μεσήλικες κυρίες με καροτί μαλλί, χνουδωτά παλτά και ντοσιέ στο χέρι. «Ωχ, σε αυτές πέσαμε;» είπε σιγά ο δάσκαλός μου.
-Τι συμβαίνει;
Με κοίταξε προβληματισμένος και άρχισε να ψαχουλεύει τις τσέπες του. «Έχεις τίποτα λεφτά πάνω σου;».
Για την ακρίβεια, κάμποσα λεφτά. Επειδή, όπως θα μάθαινα πολύ σύντομα, οι δύο αυτές κυριούλες που θύμιζαν φιλολόγους σε επαρχιακό γυμνάσιο, είχαν ταρίφα. Εκατό ευρώ. Δηλαδή, από εκατό ευρώ η καθεμιά. Ακούγοντας το ποσό, δεν τόλμησα καν να βγάλω το πορτοφόλι μου για να κοιτάξω. Ήμουν τελειωμένος. «Μην αγχώνεσαι», μου είπε στο αυτί ο δάσκαλος. «Τα βάζω εγώ και μου τα δίνεις μετά».
Η ετοιμότητά του με ξάφνιασε, μα δεν έκατσα να το συζητήσω. Οσο περίμενα να έρθει η σειρά μου, οι υπόλοιποι υποψήφιοι άρχισαν να περνάνε από το μικροσκόπιο των δύο εξεταστριών. Ενας τύπος με μουσταρδί κράνος προσπαθούσε να εκτελέσει «οχτάρια» με τη μηχανή. Ήταν εμφανές πως η μηχανή είχε περισσότερο λόγο στην οδήγηση από αυτόν. Στο τελευταίο του οχτάρι, έκανε κάτι που έμοιαζε με εννιάρι. Η μια εξετάστρια δεν έδινε κανένα σημείο ζωής πίσω από τα μαύρα γυαλιά της. Η άλλη του είπε «εντάξει κύριε, περάστε στο επόμενο». Ο δάσκαλος του τύπου άρχισε να χειρονομεί για να τον σταματήσει.
Ο εκπαιδευτής μου δίπλα, γέλαγε με τη γκριμάτσα που είχα πάρει. «Αν ζητάνε 200 στη μηχανή, στο αμάξι πόσα είναι;» τον ρωτάω.
- 200 είναι κι εκεί. Στη νταλίκα μόνο είναι πιο ακριβό, μια τρακοσάρα.
- Καλά, τόση ώρα η τύπισσα εξέτασε έξι-εφτά οδηγούς. Έβγαλε εφτακόσια ευρώ σε ένα μισάωρο; Το μήνα δηλαδή πόσα βγάζει;
- Όχι ρε, μην το μετράς έτσι. Αυτοί έχουν ένα μισθό γύρω στα οχτακόσια ευρώ και κάνουν κυρίως γραφειοκρατικές δουλειές του υπουργείου. Για εξέταση βγαίνουν μια φορά το μήνα ο καθένας.
- Και είναι όλοι έτσι;
- Όχι. Πριν από κάποια χρόνια τα ‘παιρνε το 99% των εξεταστών, σήμερα μπαίνουν και κάτι νεαροί και το ποσοστό πάει να γίνει 60-40.
«Τους βλέπεις αυτούς;» είπε ο εκπαιδευτής δείχνοντας απέναντί μας. Ένα ακόμα ζευγάρι εξεταστών, ένας άντρας και μια γυναίκα, έμπαιναν στο χώρο. «Ο άντρας δεν τα παίρνει, ενώ η γυναίκα και τα παίρνει και σε γαμάει μέχρι να σου δώσει δίπλωμα... Θα γίνει πόλεμος».
Σύμφωνοι, δωροδοκίες υπάρχουν παντού. Μα οι τύποι του Υπουργείου Μεταφορών δεν είναι απλά διεφθαρμένοι. Αν για παράδειγμα κάνεις χειραψία με πεντακοσάευρο στην Πολεοδομία για ένα «πανωσήκωμα» στην πολυκατοικία σου, είσαι λαμόγιο και ο υπάλληλος ακόμα πιο λαμόγιο, μα δεν χάθηκε κι ο κόσμος. Όταν όμως κάποιος αποκτήσει την δυνατότητα να οδηγεί χωρίς να έχει τις κατάλληλες ικανότητες, τα πράγματα είναι ανεξέλεγκτα. Έχουν γραφτεί τόσες φορές οι αριθμοί: κάθε χρόνο στην Ελλάδα σκοτώνονται σε τροχαία δυο χιλιάδες άνθρωποι -και άλλοι τέσσερις χιλιάδες τραυματίζονται βαριά.
Αν έστω και ένα από αυτά τα τροχαία συμβαίνει επειδή κάποιος από τους εμπλεκόμενους οδηγούς είχε δίπλωμα χωρίς να πρέπει, το αδίκημα του υπαλληλίσκου μετατρέπεται από «δωροληψία» σε «ανθρωποκτονία από πρόθεση». Αν έχουν συμβεί πάνω από ένα τέτοια ατυχήματα, ο υπαλληλίσκος είναι δολοφόνος κατ’ εξακολούθησιν, οπότε βάλτε την ηλεκτρική καρέκλα στην πρίζα. Πιο λιανά: τα κοθώνια του υπουργείου εκμεταλλεύονται τη θεσούλα τους για να βγάλουν 100 ευρουλάκια παραπάνω και το αποτέλεσμα είναι φέρετρα.
Αργότερα την ίδια μέρα, πέρασα από τον εκπαιδευτή μου για του δώσω τα χρεωστούμενα. Η ατμόσφαιρα δεν ήταν ευχάριστη καθώς έσπρωχνα τέσσερα πενηντάευρα προς το μέρος του. «Καλά αυτοί που είναι καριόλες» του είπα. «Κι εσύ όμως που μπαίνεις στη μέση…».
«Προσπάθησε να καταλάβεις, ρε» είπε γέρνοντας πάνω από το γραφείο του. «Μπροστά σε αυτούς δεν σε παίρνει να είσαι ούτε απαιτητικός, ούτε αγενής, ούτε τίποτα. Είχαν βγει κάποτε δάσκαλοι που λέγανε «εγώ δεν πρόκειται να λαδώσω» και τελικά χρεωκόπησαν. Αν εμένα ο μαθητής μου δεν λαδώσει, θα κοπεί. Και αν κοπεί δυο, τρεις, τέσσερεις φορές, και αυτός θα ξεπαραδιαστεί, και εγώ θα βγάλω κακό όνομα και θα έχω πρόβλημα στη δουλειά μου.
- Εγώ, ο εξεταζόμενος, έχω δικαίωμα να μάθω τα ονόματα των εξεταστών μου;
- Φυσικά, πάνω στην καρτέλα σου είναι γραμμένα. Μα τι θα τους κάνεις; Θα καταγγείλεις πως η κα Τάδε μου πήρε 100 ευρώ; Αφού σε εμένα τα έδωσες τα λεφτά, πως ξέρεις που καταλήξανε;
- Θα σε φέρω για μάρτυρα.
- Για να με καταστρέψεις οικονομικά;
Όπως λέει, πρόσφατα είχε βγει ένα σχέδιο νόμου που όριζε πως όσοι είναι εξεταστές, οφείλουν να έχουν το αντίστοιχο δίπλωμα. «Εξετάζεις πχ για μηχανή; Να έχεις δίπλωμα μηχανής», εξηγεί. «Ε, για τρεις μέρες γέμισαν οι σχολές με εξεταστές που μας ζήταγαν να τους βγάλουμε τζάμπα και χωρίς μαθήματα το δίπλωμα –αφού και αυτοί που θα τους εξέταζαν, φίλοι και συνάδελφοί τους θα ήταν».
- Και την τέταρτη μέρα;
- Και την τέταρτη μέρα αποσύρθηκε το νομοσχέδιο.
- Όκεϋ…
- Θες να σου πω κι άλλα; Ένας εξεταστής παλιά, χρονομετρούσε και έλεγε ψεύτικο χρόνο. Δηλαδή, ακόμα κι αν είχες κάνει τη δοκιμασία σε 20 δευτερόλεπτα, αυτός σου έλεγε λιγότερο και σ’ έκοβε. Είχαμε ξεσηκωθεί ως σωματείο να μπει φωτεινός πίνακας που να δείχνει σε όλους τον χρόνο, και μας γράψανε στα τέτοια τους.
- Και τι θα μπορούσε να γίνει στην τελική;
- Αντί να μαζεύουνε κάθε καρυδιάς καρύδι και κάθε βύσμα για εξεταστή, να έχουν λίγους, καλοπληρωμένους και αυστηρά ελεγχόμενους. Υποτίθεται πως υπάρχει ένα σώμα υπεύθυνο για ξαφνικά ντου και ελέγχους, μα έχω να το δω μήνες.
Ξαφνικά, βαρέθηκα. Βαρέθηκα να ακούω για ελεγκτές που χρειάζονται ελεγκτές που χρειάζονται ελεγκτές. Βαρέθηκα να γκρινιάζω. Βαρέθηκα να μιλάω για λεφτά. Είπα στον εκπαιδευτή ένα «γειά» και βγήκα. Έξω είχε υγρασία και παγωμένο αεράκι. Συνήθως, αυτές οι στιγμές ηρωικής παραίτησης συνοδεύονται από πλήρη διαύγεια. Μετά από εκνευρισμούς, τα πράγματα φαίνονται πιο καθαρά. Και τότε, το παραδέχτηκα.
Παραδέχτηκα, δηλαδή, ότι η διακοσάρα ήταν που έτσουξε, όχι οι ηθικοί μου ενδοιασμοί. Θέλω να πω, φυσικά και ήξερα πως στο δίπλωμα θα χρειαστεί να λαδώσω. Μα αυτό που δεν ήξερα καθόλου, ήταν οι τιμές. Αλλιώς τα είχα υπολογίσει. Αν πχ μου είχαν πάρει πενήντα ευρώ, αντί να γράφω όλα αυτά, θα είχα σκεφτεί «μια χαρά, κάναμε τη δουλειά μας και δεν δώσαμε και πολλά». Διακόσια όμως, είναι πολλά γαμώτο.
